Kanunnik Borro
Wie was kanunnik Borro
Kanunnik Borro was een werelds geestelijke die verbonden was aan het kapittel van de Walburgiskerk in Zutphen.
Kort voor 1320 kocht hij van van Mr. Johannes Saevus een halve hectare grond met een huis dat lag tussen de Zaadmarkt, de latere Bornhovestraat en de Schupstoel.
Op 22 februari 1320 stichtte hij het Bornhof door bij testament en met toestemming van zijn zusters Aleidis, Ulendis en Benedicta te bepalen dat zijn huis als oude mannen- en vrouwenhuis moest dienen. Het beheer droeg hij op aan de stad Zutphen met de bepaling dat de eigendom nooit verkocht worden.
Het Oude Bornhof
Het poortje naar het Oude Bornhof
Aan de Zaadmarkt ligt dit poortje. Het geeft toegang tot het Oude Bornhof.
Het poortje is in het jaar 1723 gebouwd door stadsmetselaar Ravenschot naar een ontwerp van Isaac van den Heuvel. Op het poortje staan de beelden van een oude man en vrouw. De oorspronkelijke beelden waren gemaakt in Baumberger steen door Bernardus Vogedes.
De tekst op de boog van het poortje is van dominee Raesvelt en luidt als volgt:
HIER VLOEIT EEN SPRING BORN VAN NOODWENDIGH ONDERHOUT
VOOR OUDE BURGERS, ’T ZYN DAN MANNEN OF TE VROUWEN
DES HEEREN BORREN HOF IN ZUTPHENS STADT GEBOUT
KAN DIE VERVALLEN ZYN MILDDADIG ONDERHOUWEN
1723
Het poortje in 1911
Het poortje met op de achtergrond het huis dat Borro in 1320 kocht en dat in 1340 grondig verbouwd werd.
Hoog in de voorgevel is in 1888 een klok aangebracht. Boven de klok is de volgende tekst geplaatst:
WAAKT DAN WANT GIJ EN WEET NIET IN WELKE URE UWE HEERE KOMEN ZAL
Provenieren
Kostkopers of toch niet
De bewoners van Het Oude Bornhof, dat waren provenieren. Eigenlijk is een provenier een kostkoper, iemmand die z’n kostje gekocht heeft. Dat waren de provenieren van Het Oude Bornhof niet, althans de meesten niet. Zij waren arm en behoeftig en zij woonden daar dank zij kanunnik Borro. Die had immers in 1320 bij testament bepaald dat zijn huis als een toevluchtsoord voor de armen, zwakken en onvermogenden van Christus moest dienen.
Wel kwam het voor dat iemand tegen betaling van een flink bedrag een plaats in Het Oude Bornhof kocht. Dat was dan een echte kostkoper. In 1651 kregen die te maken met een regeling van de stad Zutphen waarin stond dat zij minstens 750 Caroli guldens moesten betalen. Ook moesten zij een bed, een stoel en een waterpot meebrengen.
Kaartende oude mannen
Armenzorg
In de eerste eeuwen na het testament van Borro bleef de zorg aan de armen en behoeftigen beperkt tot de uitdeling van voedsel, kleding en soms geld. Het is niet zeker of er in die jaren ook voor huisvesting werd gezorgd.
In 1611 wordt dat anders wanneer de stad Zutphen besluit tot de oprichting van een Oude Mannen en Vrouwenhuis door bij het huis van kanunnik Borro woningen te bouwen. Vanaf moment krijgen armlastige ouderen ook onderdak.
Stichting Bornhof
Kanunnik Borro droeg het beheer van de armenzorg op aan de schepenen van Zutphen. Zij stelden een bestuurder aan die de benaming verkreeg van provisor en die het bewind over de bezittingen voerde. Tevens trad de provisor op als rentmeester.
Het initiatief van kanunnik Borro sloeg aan, met als gevolg een gestaag toenemende stroom van schenkingen aan de Stichting Bornhof. Het zorgvuldig beheer van al die bezittingen leidde tot uitbreiding van het aantal provisoren.
Bezittingen
Het kadaster
Kadasterkaart uit 1832
Het bezit van de Stichting Bornhof
Door de vele schenkingen namen de bezittingen van de Stichting Bornhof gestaag in omvang toe. Niet alleen uit Zutphen kwamen de giften binnen, maar ook uit de omliggende plaatsen. Gelden, goederen, weiden, akkers, landerijen, boerderijen en woonhuizen werden geschonken.
Een kleine indruk van de rijkdom van de Stichting Bornhof blijkt uit de kadasterkaart van 1832. Alle met rood omlijnde panden zijn eigendom van de Stichting.
Het doek valt
Ze verhuizen naar de Varkensweide
Deze foto is gemaakt in 1911 ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan van Het Oude Bornhof
Zij moeten gaan
Ze moeten gaan, de provenieren van Het Oude Bornhof. Op 3 maart 1960 had wethouder Albers onder grote belangstelling nabij het zwembad op de Varkensweide een aantal palen in de grond geslagen. Daar moest een nieuw verzorgingshuis gebouwd worden met plek voor in totaal 105 personen.
In augustus 1962 is het zover, de provenieren van Het Oude Bornhof, ze gaan, ze verlaten de hun zo vertrouwde stek, ze verlaten de slaapzaal, ze verlaten de eetzaal, ze verlaten de papbel, ze gaan moderner wonen op de Varkensweide.
Dit waren ze, de provenieren van het Oude Bornhof
